ΔΡΑΣΗ 6: Ανάπτυξη και Επικύρωση Πρωτοκόλλου

Το υπό ανάπτυξη Πρωτόκολλο, αποτελεί το κύριο προϊόν του Προγράμματος. Το πρωτόκολλο θα είναι ένα καλά δομημένο τεχνικό εγχειρίδιο / οδηγός για τον ασφαλή χειρισμό επικίνδυνων χημικών ουσιών για όλα τα στάδια του κύκλου ζωής και για τον έλεγχο εκπομπών από ατυχηματικά γεγονότα κατά την μεταφορά. Το πρωτόκολλο αποτελείται από τέσσερεις τομείς, καθένας από τους οποίους αντιστοιχεί σε διαφορετικό μέσο μεταφοράς (οδική, σιδηροδρομική, θαλάσσια, αγωγοί). Κάθε τομέας διαιρείται περαιτέρω σε επιλεγμένες κατηγορίες ουσιών και / ή αντιπροσωπευτικές ομάδες επικίνδυνων χημικών ουσιών που περιέχουν πληροφορίες (τεχνικές, οργανωτικές, διοικητικές, μέσα και μέτρα προστασίας) προς όλους τους εμπλεκόμενους στο στάδιο μεταφοράς και διαχείρισης επικίνδυνων χημικών ουσιών και στην εκτίμηση επικινδυνότητας.

Για την ολοκλήρωση της παρούσας υπο-δράσης, λαμβάνονται υπόψη όλες οι παρακάτω σχετικές πληροφορίες και αποτελέσματα των προηγούμενων δράσεων 2, 3, 4, και 5, όπως:

• Νομοθετικές υποχρεώσεις των ομάδων-στόχου του Προγράμματος
• Καλές βιομηχανικές πρακτικές και προδιαγραφές για την ασφαλή μεταφορά πετροχημικών προϊόντων
• Καλές βιομηχανικές πρακτικές που σχετίζονται με την ποσοτικοποίηση της περιβαλλοντικής ρύπανσης σε περίπτωση διαρροής και τεχνικές σχεδίων έκτακτης ανάγκης
• Διαδικασίες και κατευθυντήριες γραμμές των εταίρων του Προγράμματος
• Κατηγοριοποίηση των MSDS  επιλεγμένων ουσιών (αποτέλεσμα της Δράσης 3) καθώς και παραμέτρων που προσδιορίστηκαν ότι επηρεάζουν το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία (πλαίσιο Reach)
• Ποσοτικοποίηση παραμέτρων ΥΑΠΕ επιλεγμένων επικίνδυνων χημικών ουσιών σε κομβικά σημεία και περιοχές υπό μελέτη (case studies) – π.χ. πρατήρια βενζίνης, εγκαταστάσεις φόρτωσης / εκφόρτωσης πλοίων, φορτηγών κλπ.
• Ποσοτικοποίηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων και προτάσεις για τη βελτιστοποίηση  στην διαχείριση και στα στάδια του κύκλου μεταφοράς για κάθε περιοχή υπό μελέτη (case study) για τις επιλεγμένες κατηγορίες ουσιών (ΑΚΖ και αποτελέσματα αξιολόγησης Reach).
• Προτάσεις και σχολιασμό για τη βελτίωση του κύκλου διαχείρισης και μεταφοράς χημικών ουσιών, καθώς και πιθανά συμπληρωματικά μέτρα για την υποστήριξη της εφαρμογής εθνικής νομοθεσίας και τεχνικών σχεδιασμού έκτακτης ανάγκης.

 Για την ολοκλήρωση του πρωτοκόλλου θα ληφθούν υπόψη τα παρακάτω τεχνικά στοιχεία:

1. Οι απαιτήσεις που περιλαμβάνονται στα Συστήματα Διαχείρισης Ασφάλειας (ΣΔΑ) της οδηγίας SEVESO II για τον έλεγχο μεγάλων/σοβαρών ατυχημάτων που σχετίζονται με επικίνδυνες ουσίες, όπως:

•  Οργανωτικά θέματα και θέματα προσωπικού
• Προσδιορισμός και αξιολόγηση μεγάλων ατυχημάτων
• Λειτουργικά θέματα (συμπεριλαμβάνεται η συντήρηση)
• Διαχείριση αλλαγών/ τροποποιήσεων
• Σχεδιασμός για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης
• Παρακολούθηση αποδοτικότητας
• Έλεγχος και επανεξέταση (των ΣΔΑ)

Κάθε ΣΔΑ αναπτύσσεται βάσει των αποτελεσμάτων της Εκτίμησης Επικινδυνότητας συμπεριλαμβανομένων κρίσιμων στοιχείων όπως: αναγνώριση βασικού εξοπλισμού, αναγνώριση εναρκτήριων γεγονότων και σεναρίων, ανάλυση επικινδυνότητας κρίσιμων στοιχείων για την ασφάλεια, εκτίμηση επικινδυνότητας, πρόληψη και μέτρα προστασίας όπως συστήματα ανίχνευσης διαρροών (για τοξικές και εύφλεκτες ουσίες), συστήματα ελέγχου διαρροών για περιορισμό επικίνδυνων χημικών ουσιών στο έδαφος και στο νερό, επιθεώρηση και συντήρηση εξοπλισμού ασφαλείας κλπ.

2. Τα Συστήματα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (π.χ. EMAS, ISO 14001), και ιδίως τα θέματα που περιλαμβάνονται στην «Περιβαλλοντική Μελέτη» και στα «Θέματα Ελέγχου και Διορθωτικές Ενέργειες»: αναγνώριση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων (π.χ. εκπομπές στον αέρα, διαρροές σε υπόγεια ύδατα και στο έδαφος κλπ.), καθορισμός των περιβαλλοντικών στόχων, ανάπτυξη περιβαλλοντικού προγραμματισμού και διαχείρισης, παρακολούθηση και ποσοτικοποίηση επιπτώσεων, πρόληψη και  διορθωτικές ενέργειες, κτλ.

3. Τα Συστήματα Διαχείρισης της Υγιεινής και Ασφάλειας στο χώρο εργασίας (OHSAS 18001, ΕΛΟΤ 1801) όπως: διαδικασίες αξιολόγησης επαγγελματικού κινδύνου, υγιεινή και ασφάλεια, καλές  πρακτικές, συμβουλευτικοί οδηγοί/ φυλλάδια εργαζομένων, κλπ.

Στο πλαίσιο αυτής της δράσης εξετάζονται επιμέρους αποτελέσματα προηγούμενων έργων του Πολυτεχνείου Κρήτης που σχετίζονται με τα Συστήματα Διαχείρισης Ασφάλειας (SMS) και τη διαχείριση επικίνδυνων ουσιών (Hazchem) σε λιμάνια, σιδηροδρομικούς σταθμούς και αεροδρόμια. Τα παρακάτω αποτελέσματα προηγούμενων μελετών λαμβάνονται υπόψη στην ανάπτυξη του Πρωτοκόλλου:

• Ταξινόμηση επικίνδυνων ουσιών
• Καταγραφή εγγεγραμμένων επικίνδυνων ουσιών για κάθε κατηγορία επικινδυνότητας και των ποσοτήτων που μεταφέρονται
• Τα επίπεδα κινητοποίησης έκτακτης ανάγκης ανάλογα με την σοβαρότητα κάθε ατυχήματος, λαμβάνοντας υπόψη «καλές πρακτικές της βιομηχανίας»
• Τα διαγράμματα ροής για πληροφόρηση και επικοινωνίας των εμπλεκόμενων μερών και των αντίστοιχων αρχών για κάθε επίπεδο κινητοποίησης.
• Παρατηρήσεις και σχολιασμός για συμπληρωματικά μέτρα βελτίωσης εθνικών και κοινοτικών οδηγιών καθώς και Τεχνικών Σχεδιασμού Έκτακτης Ανάγκης.

 Αναμενόμενο αποτέλεσμα είναι ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης που θα συμπεριλαμβάνει τις απαιτήσεις των προαναφερθέντων συστημάτων διαχείρισης και θα εμπεριέχει κατευθυντήριες γραμμές και διαδικασίες που σχετίζονται με τη μεταφορά και τον κύκλο διαχείρισης επικίνδυνων χημικών εργασιών, καθώς και  προτεινόμενων μέτρων για την αντιμετώπιση πιθανών καταστάσεων έκτακτης ανάγκης για όλες τις επιλεγμένες κλάσεις επικινδυνότητας.

Το ΠΚ έχει την γενική ευθύνη της παρούσας δράσης με συνεργαζόμενα μέλη τις ΜΟΗ και  AVINOIL.

Με την ολοκλήρωση του πρωτόκολλου καλών πρακτικών θα εκκινήσει η εφαρμογή του πρωτοκόλλου σε επιλεγμένες εταιρείες-χρήστες. Η εφαρμογή του πρωτοκόλλου στοχεύει στην εξέταση της λειτουργικότητας και της αποτελεσματικότητας των κατευθυντήριων γραμμών και των διαδικασιών που θέτει το πρωτόκολλο ανάλογα με τις ανάγκες/ απαιτήσεις  κάθε ομάδας χρήστη. Υπάρχει περίπτωση επανεκτίμησης των μετρήσεων των εκπομπών/ ρύπων στον αέρα, το έδαφος και το νερό. Οι παρακάτω δραστηριότητες συμπεριλαμβάνονται στο πλαίσιο αυτής της φάσης του έργου:

• Πιλοτική εφαρμογή του πρωτοκόλλου σε βιομηχανία ενός εταίρου του έργου.
• Πιλοτική εφαρμογή του πρωτοκόλλου σε άλλες επιλεγμένες ομάδες-στόχου (π.χ. μεταφορείς, διανομείς, κλπ.)
• Επικύρωση του πρωτοκόλλου με βάση τα αποτελέσματα της πιλοτικής εφαρμογής

Η ολοκλήρωση αυτής της δράσης απαιτεί την επιτυχημένη ολοκλήρωση των προηγούμενων δράσεων 2,3,4 και 5. Κατά την διάρκεια αυτής της δράσης θα πραγματοποιηθούν τουλάχιστον 2 συναντήσεις των εταίρων ΠΚ, ΜΟΗ και AVINOIL.